ناحیه‌بندی و تحلیل بارش‌های نواحی مرکزی ایران با استفاده از روش‌های زمین آمار

هدف از این مطالعه، ناحیه‌بندی و تحلیل چرخه‌های بارش نواحی مرکزی کشور است. بدین منظور از 29 متغیّر اقلیمی برای72 ایستگاه سینوپتیکی و کلیماتولوژی، طی دورة آماری از سال‌های 1359 تا 1390 استفاده شده است. برای دست‌یابی به این هدف، ابتدا با استفاده از روش‌های زمین‌آمار، پایگاه داده‌ای به ابعاد 29× 3673 کیلومتر تشکیل شده است. سپس به‌منظور ناحیه‌بندی اقلیمی از روش‌های تحلیل خوشه‌ای و تحلیل ممیّزی بهره گرفته شده است. به‌منظور آشکارسازی چرخه‌های نهان و آشکار بارش هریک از نواحی، از تحلیل طیفی (تحلیل همسازه‌ها) استفاده شده است. داده‌های حاصل از متغیرهای اقلیمی انتخاب شده به روش تجزیة خوشه‌ای ادغام وارد6، مورد بررسی و تجزیه‌و‌تحلیل قرار گرفت که پس از ترسیم دندروگرام چهار پهنة اقلیمی (1- ناحیه‌ای بارش زیاد، دمای بسیار کم و رطوبت زیاد؛ 2- بارش متوسط، دمای کم و رطوبت متوسط؛ 3- بارش بسیار کم، دمای بسیار زیاد و رطوبت بسیار کم؛ 4- بارش کم، دمای زیاد و رطوبت کم) شناسایی شد. به‌منظور ارزیابی نتایج حاصل از تجزیة خوشه‌ای، از روش تحلیل ممیّزی و آزمون تفاضل میانگین استفاده شد. نتایج حاصل از تحلیل ممیّزی نشان داد که 87/98 درصد از ایستگاه‌ها به‌طور صحیح در گروه مربوط به خود قرار گرفته‌اند. نتایج حاصل از اعمال تحلیل چرخه‌های بارش هر ‌یک از این نواحی نشان داد که در هر چهار گروه، بیشتر چرخه‌های کوتاه‌مدت 2 تا 4 ساله حاکم بوده است؛ با وجود این، متنوع‌ترین چرخه‌ها در ناحیة یک، به‌دلیل عواملی مانند مجاورت با آب‌های خلیج‌ فارس و قرارگیری در سایة ناهمواری‌های زاگرس، رخ داده است.